SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortalarına dayanılarak açılacak davalarda ve sigorta şirketlerine yapılacak başvurularda zamanaşımı süreleri, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. maddesi ile düzenlenmiştir. Zamanaşımına ilişkin bu hüküm Sigorta Genel Şartları’nda da yinelenmiştir.
Karayolları Motorlu Araçlar Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları C.8 maddesi hükmü ve 2918 sayılı KTK’nun 109.maddesi ile belirtildiği üzere “Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar. Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre tazminat talepleri için de geçerlidir. Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır. Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar. Diğer hususlarda genel hükümler uygulanır.” Bu ifadelerden de anlaşılacağı üzere, ölüm ve yaralanmalarda uzamış ceza zamanaşımı sigortacı hakkında da uygulanma alanı bulacaktır. Bu bağlamda açılacak tazminat davalarında zamanaşımı sürelerinde uzamış ceza zamanaşımı süreleri uygulama alanı bulacak ve hak sahiplerinin tazminat talep etme hakkı bu sürelere tabi olacaktır. Ceza zamanaşımı süreleri eski 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 455-459.maddelerindeki eylemler nedeniyle 102. maddeye göre, bir ölü veya bir yaralı varsa 5 yıl, birden fazla ölü ile bir ölü ve bir veya birden fazla yaralı varsa 10 yıl iken, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Yasası’nın yürürlüğe 01.06.2005 tarihinde girmesinden sonra Yasa’nın 66’ncı maddesine göre, bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl, bir veya birden fazla yaralı varsa 8 yıl olmuştur. Ölümlerin yanı sıra aynı olayda yaralılar da varsa, cezanın tekliği nedeniyle, yaralılara da 15 yıllık zamanaşımı uygulanacaktır. 2918 sayılı Yasa’nın 100.maddesine göre, motorlu araç işleten “isteğe bağlı” sorumluluk sigortası yaptırmışsa, sorumluluğun kaldırılması veya tazminatın azaltılmasına ilişkin Yasa’nın 95 inci maddesi ve zamanaşımına ilişkin 109 uncu maddesi ihtiyari mali sorumluluk sigortasını yapan sigortacı hakkında da uygulanır.
2-RÜCU DAVALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Tazminat yükümlüsünün yasa koyucu tarafından belirlenen şart ve koşullarda ödediği tazminatı, kimi hallerde sorumlu kişiden talep etme hakkı doğmaktadır. Bu hallerde motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları KTK.109.maddesi 4.fıkrasına göre, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar. Tarafların bu süre içerisinde rücu haklarını kullanmaması halinde, işbu hakları zamanaşımına uğramaktadır.
3-TAŞIMA SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun “Tazminat ve Sigorta” başlıklı üçüncü kısım ikinci bölümünde yer alan “zamanaşımı”na ilişkin 24. maddesine göre:
“Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve her halde zarara neden olan olay tarihinden itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar. Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta ve Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.”
Zorunlu Karayolu Taşıma Sigortası Genel Şartları’nın “zamanaşımı” ile ilgili C-7 maddesi, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 24.maddesindeki gibidir. Buna göre:
“Sigorta sözleşmesinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlülerini öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve herhalde zarara neden olay tarihinden itibaren on yıl sonra zaman aşımına girer. Dava, cezayı gerektiren bir fiil ile meydana gelmiş ise ve Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu zamanaşımı süreleri dikkate alınır.
Tüm bu açıklamalara göre, zamanaşımı süreleri, yalnız maddi zarar ve tedavi giderleri yönünden, öğrenme gününden başlayarak 2 yıl ve her halde 10 yıl; ölüm ve bedensel zararlarda 5237 sayılı Türk Ceza Yasası’nın 66’ncı maddesine göre, bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl, bir veya birden fazla yaralı varsa 8 yıl, ölümlerin yanı sıra aynı olayda yaralılar da varsa, cezanın tekliği nedeniyle, hem ölümler ve hem de yaralanmalar için 15 yıldır.
4-KOLTUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI
Koltuk Sigortası Genel Şartları’nın zamanaşımı ile ilgili C-7 maddesi, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 24. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre sigorta sözleşmesinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlülerini öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve herhalde zarara neden olay tarihinden itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar. Dava, cezayı gerektiren bir fiilden oluşmuşsa ve Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu zamanaşımı süresi dikkate alınır. Tüm bu açıklamalar ışığında zamanaşımı sürelerinin, yalnız maddi zarar ve tedavi giderleri yönünden, öğrenme gününden başlayarak 2 yıl ve her halde 10 yıl; ölüm ve bedensel zararlarda 5237 sayılı Türk Ceza Yasası’nın 66’ncı maddesindeki sürelere göre, bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl, bir veya birden fazla yaralı varsa 8 yıl, ölümlerin yanı sıra aynı olayda yaralılar da varsa, cezanın tekliği nedeniyle, hem ölümler ve hem de yaralanmalar için 15 yıl olduğu dikkate alınmalıdır.
5-GÜVENCE HESABINDA ZAMANAŞIMI
Güvence Hesabına yönelik uygulanacak zamanaşımı süreleri 2918 sayılı KTK’nun 109.maddesindeki ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 24.maddesindeki zamanaşımı süreleridir. Ölüm ve yaralanmalarla ilgili başvurularda ve Güvence Hesabı’na karşı açılacak davalarda yukarıda belirtili ceza zamanaşımı süreleri geçerli olacaktır. Daha detaylı açıklamak gerekirse, zamanaşımı süreleri sigorta şirketinin iflâsı halinde maddi zararlar için öğrenme gününden başlayarak 2 yıl ve her halde 10 yıl; ölüm ve bedensel zararlarda, 5237 sayılı Türk Ceza Yasası’nın 66’ncı maddesine göre, bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl, bir veya birden fazla yaralı varsa 8 yıl, ölümlerin yanı sıra aynı olayda yaralılar da varsa, cezanın tekliği nedeniyle, hem ölümler ve hem de yaralanmalar için 15 yıldır.
6-TÜPGAZ SORUMLULUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI
Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası Genel Şartları 17.maddesinde, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun TTK 1268. maddesinde olduğu gibi zamanaşımı süresinin iki yıl olduğu ifade edilmiştir. Ancak bu iki yıllık süre, sigorta sözleşmesinin tarafları arasında geçerlidir. İşbu sigorta sözleşmesinin tarafı olmayan ve zarar gören üçüncü kişiler yönünden zamanaşımı süresi, haksız fiil hükümlerine göre belirlenecektir. Buna göre, tüpgaz üretim ve satıcısı ile alıcı arasındaki ilişki satım sözleşmesine dayanmakta olup, satım sözleşmesinde genel zamanaşımı süresi 10 yıl olduğundan tüpgazdan kaynaklanan zararlara 10 yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanacaktır.
7- ÖZEL SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI
Özel sigortalara örnek olarak kasko sigortası ve ferdi kaza sigortaları verilebilir. Bu ve benzeri bütün özel sigortalarda zamanaşımı süresi 6762 saylı TTK 1268. maddesine göre “sigorta sözleşmelerinden doğan bütün hak istekleri ile gereksiz yere ödenmiş bulunan prim veya sigorta bedelinin geri alınması alacakları iki yılda zamanaşımına uğrar.” 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 1420. maddesine göre sigorta sözleşmesinden doğan bütün istemler, alacağın muaccel olduğu tarihten başlayarak iki yıl ve 1482. madde hükmü saklı kalmak üzere, sigorta tazminatına ve sigorta bedeline ilişkin istemler her hâlde rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren altı yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Diğer kanunlardaki hükümler saklıdır. 1482.maddesine göre sigortacıya yöneltilecek tazminat istemleri, sigorta konusu olaydan itibaren on yılda zamanaşımına uğrar.